ဂရန္ေျမဆိုတာ သတ္မွတ္ျပ႒ာန္းခ်က္ေတြ ၊ နည္းဥပေဒေတြ ရွိၿပီးသားပါ။ လိုက္နာဖို႔၊ ဘယ္လိုလိုက္နာရတယ္ဆိုတာ သိဖို႔ပဲ လိုပါတယ္။
•ဂရန္
၁။ ၿမိဳ႕ေျမမ်ားမွာ လူေနထိုင္ရန္(Residential Purposes)အတြက္ျဖစ္ေစ၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ၿမိဳ႕ျပဖြံ႕ၿဖိဳးေရး၊ စည္ပင္သာယာေရး စတဲ့ ကိစၥရပ္မ်ားအတြက္ ျဖစ္ေစ၊ ၿမိဳ႕ေျမကို တနည္းနည္း အသံုးျပဳလိုရင္ အစိုးရထံက ေျမငွားစာခ်ဳပ္နဲ႔ ေျမငွားရမ္းသံုးစြဲခြင့္ ေလွ်ာက္ထားရပါတယ္။ ေျမငွားစာခ်ဳပ္ကို ဂရန္(Lease)လို႔ ေခၚပါတယ္။ အပိုင္သေဘာမ်ိဳး ခ်ထားတာကေတာ့ Grant လို႔ ေခၚပါတယ္။ အခုေတာ့ Grant ေရာ၊ Lease ေရာကို ဂရန္လို႔ပဲ ေခၚၾကပါတယ္။
•ဂရန္ေလွ်ာက္ထားျခင္း-
၂။ အစိုးရေျမကို (ငွားရမ္း)အသံုးျပဳလိုတဲ့ ပုဂၢလိကမ်ား၊ ႒ာနဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ အသင္းမ်ားအေနနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာ ခရိုင္အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီး႒ာန၊ ေကာ္လိပ္ေတာ္အရာရွိထံ လိပ္မူၿပီး ဂရန္ေလွ်ာက္ထားၾကရပါတယ္။ အဲဒီအခါမွာ သက္ဆိုင္ရာ ခရိုင္/ၿမိဳ႕နယ္မ်ားရွိ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီး႒ာနမ်ားက ေလွ်ာက္လႊာကို လက္ခံၿပီး အမႈတြဲ ဖြင့္လွစ္ေဆာင္႐ြက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထို႔ေနာက္ အမႈတြဲကို ေၾကးတိုင္ႏွင့္ေျမစာရင္းဦးစီး႒ာနရဲ႕ ၿမိဳ႕နယ္ေျမစာရင္းဦးစီး႒ာနရံုးမ်ားထံသို႔ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးႏိုင္ေသာ ေျမ ဟုတ္-မဟုတ္ႏွင့္ ေျမရာဇဝင္ကို စိစစ္ မွတ္ခ်က္ျပဳ ျပန္ၾကားေပးရန္လႊဲေျပာင္းေပးပို႔ေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီလို ေပးပို႔တဲ့ ၿမိဳ႕/ေျမ ဂရန္အမႈတြဲေတြကို ၿမိဳ႕နယ္ေျမစာရင္းဦးစီး႒ာနက မိမိ႒ာနမွာရွိတဲ့ ၿမိဳ႕ကြက္ေျမပံု(Block Maps)၊ ေျမရာဇဝင္မွတ္တမ္း(1-A Register)ေတြနဲ႔ တိုက္ဆိုင္စိစစ္ၿပီး ေလွ်ာက္ထားတဲ့ ေျမေနရာအတြက္ ေျမရာဇဝင္ မွတ္တမ္း ေဖာ္ျပေပးျခင္း၊ ယင္းေျမေနရာသည္ အစိုးရ ေျမလြတ္ေျမလပ္ ဟုတ္-မဟုတ္ႏွင့္ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးႏိုင္ေသာေျမ Disposal Land ဟုတ္-မဟုတ္ မွတ္ခ်က္ျပဳျခင္း၊ ၿမိဳ႕ေျမဧရိယာအတြင္း က်ေရာက္ျခင္း ရွိ-မရွိနဲ႔ အစိုးရအေဆာက္အဦးႏွင့္ အျခားကိစၥမ်ား အသံုးျပဳရန္ လ်ာထားေျမမ်ားအတြင္း က်ေရာက္ျခင္း ရွိ-မရွိတို႔ကို စိစစ္ေပးျခင္း၊ ေျမတန္ဖိုးနဲ႔ ေျမငွားခမ်ား တြက္ခ်က္ေပးျခင္း စတဲ့ကိစၥရပ္ေတြကို ေဆာင္႐ြက္ေပးရပါတယ္။
ဂရန္ထုတ္ေပးတာက ေထြ/အုပ္ ျဖစ္ၿပီး၊ ေျမကို စိစစ္ေပးတာက ေျမစာရင္း႒ာန ျဖစ္ပါတယ္။
ဂရန္ခ်ထားေပးမႈအတြက္ ေထြ/အုပ္(G.A)ကသာ အဓိကတာဝန္ခံ ေဆာင္႐ြက္ပိုင္ခြင့္ရွိၿပီး ေျမစာရင္း႒ာနက ေျမပံု(ေျမစာရင္း-၁၀၅)၊ ေျမယာဇဝင္(ေျမစာရင္း-၁၀၆)နဲ႔ ေျမေပၚလက္ရွိျဖစ္မႈ အေျခအေနကိုသာ စိစစ္ျပန္ၾကားရန္ တာဝန္ခံရတာျဖစ္ေပမယ့္ ေျမဆိုရင္ ေျမစာရင္းက လုပ္တာပဲဆိုတဲ့ အစြဲရွိေလေတာ့ ဂရန္ကိစၥနဲ႔ တိုင္ၾကၿပီဆိုရင္ ေျမစာရင္း႒ာနကိုခ်ည္း ဦးတည္ၿပီး ေျမစာရင္းက မတရားဂရန္ထုတ္ေပးထားပါတယ္ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ တိုင္ တိုင္ေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဂရန္ခ်ထားျခင္း လုပ္ငန္းအတြက္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ေျမႏွင့္အခြန္ေတာ္ လက္စြဲဥပေဒ၊ အထက္ျမန္မာျပည္ ေျမႏွင့္အခြန္ေတာ္ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒ၊ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာမ်ားဥပေဒတို႔က ျပ႒ာန္းထားရွိတဲ့ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြနဲ႔ ႒ာန ၂ ခုရဲ႕ သမားစဥ္ လုပ္ငန္းေတြကို သတ္မွတ္ထားၿပီးသား ျဖစ္တာကို တိုင္တန္းတဲ့သူေတြ ေသေသခ်ာခ်ာ သေဘာမေပါက္ၾကပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဂရန္ဆို ေျမစာရင္းက ထုတ္ေပးေနတယ္ ထင္ၾကလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
•ဂရန္လုပ္ငန္း၌ ေၾကး/ေျမ၏ အခန္းက႑
၃။ အမွန္ကေတာ့ ဂရန္အမႈတြဲကို တာဝန္ခံေဆာင္႐ြက္တာ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီး႒ာန ေကာ္လိပ္ေတာ္အရာရွိရံုးက ျဖစ္ေပမယ့္ ဂရန္ေလွ်ာက္မယ့္ေျမကို ေျမပံုေရးဆြဲေပးရတာ၊ ေျမရာဇဝင္ ထုတ္ျပန္ေပးရတာအျပင္ ဂရန္ေပးႏိုင္တဲ့ေျမ ဟုတ္-မဟုတ္ကို ႒ာနရွိ ေျမပံု၊ ေျမရာဇဝင္၊ မွတ္တမ္း၊ အေထာက္အထားမ်ားနဲ႔ တိုက္ဆိုင္စိစစ္မွတ္ခ်က္ျပဳရတာက ေျမစာရင္း႒ာနျဖစ္ေလေတာ့ ဂရန္ထုတ္ေပးႏိုင္ဖို႔ ေျမစာရင္းက တာဝန္ယူထားရတဲ့ က႑ကလည္း မေသးပါဘူး။ ဂရန္ေပးသင့္တဲ့ေျမ မဟုတ္ရင္ မဟုတ္ေၾကာင္း ေျမစာရင္း႒ာနအေနနဲ႔ ေထာက္ျပရမယ့္ တာဝန္ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေပါင္းစားရင္ အရိုးေတာင္ႏူးတယ္ဆိုတဲ့ ေခတ္ႀကီးမွာ သမားစဥ္ေတြလည္း ပ်က္သြားတယ္ထင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုတဲ့ တစ္ေသြး တစ္သံ တစ္မိန္႔နဲ႔ အာဏာရွင္ဆန္ဆန္ တာဝန္ေပးအပ္မႈကို စိတ္ပါသည္ျဖစ္ေစ မပါသည္ျဖစ္ေစ ေအာင့္အည္း ေဆာင္႐ြက္ေပးခဲ့ရတဲ့ ကာလေတြကလည္း တေမ့တေမာဆိုေတာ့ အာဏာပိုင္ေတြအႀကိဳက္ လိုက္လုပ္ေပးရာက စာအုပ္ႀကီးေတြ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြကို အေလးမထား အဖတ္အရႈ အေလ့အလာ မရွိေတာ့ဘဲ ႀကံဳသလို ျဖစ္သလို လုပ္ေပးတတ္သြားတဲ့ အက်င့္ဆိုး စြဲသြားၾကတာ ႒ာနတိုင္းလိုလိုျဖစ္ေတာ့ကာ ေထြ/အုပ္နဲ႔ ေျမစာရင္းလည္း မိုးခါးေရေသာက္တဲ့အထဲ ေရာေယာင္ပါသြားတာ မဆန္းပါ။
•အခုေခတ္ ဂရန္တခ်ိဳ႕ ဥပေဒနဲ႔ ညီရဲ႕လား
၄။ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းကို အေလးမထားခဲ့တဲ့ ကာလေတြရဲ႕ အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ယခုအခါမွာေတာ့ ဂရန္အမႈတြဲေတြ ေျမစာရင္း႒ာနကို ေပးပို႔လာတဲ့အခါ ၿမိဳ႕နယ္ေျမစာရင္းဦးစီး႒ာနရံုးေတြဟာ ၿမိဳ႕နဲ႔ေက်း႐ြာေျမမ်ား လက္စြဲဥပေဒမွာ ျပ႒ာန္းထားတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအတိုင္း မိမိတို႔ ေဆာင္႐ြက္ေပးရမယ့္ ကိစၥေတြကို ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္နဲ႔အညီ နည္းလမ္းတက်၊ စနစ္က်နစြာ ေဆာင္႐ြက္ေပးမႈ မရွိေတာ့တာေတြ၊ ျပည့္စံုစြာ စိစစ္ မွတ္ခ်က္မျပဳေတာ့တာေတြကို ေတြ႕ရွိလာရပါတယ္။ ေျမစာရင္း႒ာနအေနနဲ႔ ပဲခူးဆားလို ေနရာတကာ ပါေနရေတာ့ တျခားအလုပ္ေတြ ပိလြန္းတဲ့အခါ ၿမိဳ႕ေျမကိစၥေတြကို လွည့္မၾကည့္ႏိုင္တာလည္း ပါပါတယ္။ စနစ္တက် မစိစစ္ေတာ့ဘဲ အလြယ္တကူ ေဆာင္႐ြက္လိုက္တဲ့အခါ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိသြားၿပီး အစိုးရေျမလြတ္ေျမလပ္ မဟုတ္တဲ့ အျခားေျမမ်ား(ဥပမာ- သစ္ေတာႀကိဳးဝိုင္းေျမ၊ မီးရထားေျမ၊ လမ္းေျမ၊ ဆည္ေျမာင္းေျမ၊ စည္ပင္သာယာပိုင္ေျမ၊ အစိုးရ႒ာန/ပုဂၢလိကသို႔ ခ်ထားၿပီးေျမ) စတာေတြကို အစိုးရက ခ်ထားေပးႏိုင္သည့္ေျမ Land at the disposal by Government လို႔ မွားယြင္းမွတ္ခ်က္ျပဳျခင္း၊ ယင္းေျမမ်ားကို ဂရန္ခ်ထားေပးရန္ ေထာက္ခံျခင္း စတဲ့ လြဲမွားတဲ့ မွတ္ခ်က္ျပဳ ျပန္ၾကားမႈေတြ ျဖစ္လာရၿပီး အျခား မသက္ဆိုင္သူေတြအတြက္ ခ်ထားမေပးသင့္တဲ့ အစိုးရ႒ာနပိုင္ေျမမ်ား၊ အစိုးရ သီးသန္႔ထားတဲ့ ေျမမ်ားေပၚမွာ ပုဂၢလိကမ်ားကို ဂရန္ထုတ္ေပးရန္အထိ ေထာက္ခံေပးခဲ့ျခင္းမ်ား ရွိသြားၾကပါတယ္။ ေျမစာရင္း႒ာနရဲ႕ ေျမရာဇဝင္ကို လြဲမွားစြာ မွတ္ခ်က္ျပဳ ေထာက္ခံေပးခ်က္အေပၚ မူတည္ၿပီး မခ်ထားသင့္တဲ့ ေျမမ်ား/ ဂရန္ခ်ထား မေပးႏိုင္တဲ့ေျမမ်ားကို ေျမငွားဂရန္ ထုတ္ေပးမိခဲ့လို႔ ျပႆနာျဖစ္ပြားရတဲ့ ကိစၥရပ္ေတြ၊ အရႈပ္အရွင္းျဖစ္ရတာေတြ အမ်ားႀကီး ေပၚေပါက္လာပါတယ္။ မေန႔တေန႔ကအထိ ႒ာနမွာ ဂရန္ေျမအရႈပ္အရွင္းအတြက္ အေရးယူခဲ့ရသူေတြ ရွိေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ ေၾကး/ေျမ႒ာနဝန္ထမ္းေတြကို ေျမရာဇဝင္မွတ္တမ္း မွားယြင္းထုတ္ေပးမႈအတြက္နဲ႔ ေျမပံုအမွား ထုတ္ေပးမႈအတြက္ အေရးယူခံရတဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတြလည္း နားမဆံ့ေအာင္ ၾကားဖူးၾကမွာပါ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ခ်ည္းပဲေတာ့ မဟုတ္ဖူးေပါ့။ G.A နဲ႔ အျခား႒ာနက ဆရာေတြလည္း ထိတာပါပဲ။ စစ္ကိုင္တိုင္းက ဂရန္မွားေပးမိတဲ့ ခရိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးတို႔၊ ေမာ္လၿမိဳင္ရဲတပ္ဖြဲ႕ေျမ အငွားခ်တဲ့ကိစၥအတြက္ သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းအဆင့္ တာဝန္ရွိသူတို႔ စသည္ျဖင့္ ေျမကိုင္သြားတာေတြ အမ်ားႀကီးပါ။ ေျမဆိုတာ ဒီဘက္ေခတ္မွာ တန္ဖိုးျမင့္ ပစၥည္းတစ္ရပ္ ျဖစ္လာေနေတာ့ အကိုင္အတြယ္မွားခဲ့ရင္ တစ္ခ်ိန္မွာ အရိုးတြန္တတ္ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ ႒ာနက လူငယ္ေသြးသစ္ေတြအတြက္ေရာ ျပင္ပက ဗဟုသုတအျဖစ္ သိမွတ္ခ်င္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္မ်ားအတြက္ပါ ဂရန္ခ်ထားမႈနဲ႔ပတ္သတ္တဲ့ သိသင့္တဲ့ အခ်က္ေလးေတြ၊ သမားစဥ္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေလးေတြကို တင္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။
•မည္သည့္ေျမမ်ားကို ဂရန္ခ်ထားႏိုင္သလဲ
၅။ ဂရန္အေၾကာင္း ေျပာၾကတဲ့အခါ ၿမိဳ႕ေျမဆိုတာ ဘာလဲ၊ အစိုးရမွ စီမံခ်ထားႏိုင္ေသာေျမဆိုတာ ဘာလဲ ဆိုတာကို အစျပဳ ေျပာရပါတယ္။ ၿမိဳ႕ေျမ အဝန္းအဝိုင္းအတြင္း က်ေရာက္ၿပီး အစိုးရမွ ခ်ထားႏိုင္ေသာေျမ ျဖစ္မွသာလွ်င္ ဂရန္ေပးလို႔ ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ၿမိဳ႕ေျမနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ တည္ဆဲဥပေဒ၊ ၫႊန္ၾကားခ်က္၊ လုပ္ထံံုးလုပ္နည္း၊ လမ္းၫႊန္ခ်က္အခ်ိဳ႕နဲ႔ ေဝါဟာရရွင္းလင္းခ်က္ေတြကို ေအာက္ပါအတိုင္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေဖာ္ျပလိုပါတယ္။
(က) အစိုးရစီမံခ်ထားပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ ( LAND AT THE DISPOSAL OF GOVERNMENT )
အစိုးရမွ စီမံခ်ထားပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ( Land at the disposal of Government )ဆိုတာကေတာ့ ၿမိဳ႕ေျမမွာ အသံုးမ်ားတဲ့ ေဝါဟာရတစ္ခုပါ။ Disposal Land လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာမ်ား အက္ဥပေဒ ပုဒ္မ(၂)၊ ပုဒ္မ(၃)၊ ပုဒ္မ(၄)တို႔မွာ ေဖာ္ျပထားခ်က္အရ ၿမိဳ႕ေျမ ႐ြာေျမအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ဧရိယာအတြင္း က်ေရာက္ၿပီး မည္သူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ကိုမွ် ေပးအပ္ထားျခင္း မရွိေသးတဲ့ ေျမမ်ား၊ လက္ရွိ ဦးပိုင္ေပါက္ ပိုင္ဆိုင္ထားျခင္း မရွိတဲ့ ေျမမ်ား၊ မည္သူမွ် လက္ဝယ္ထားရွိပိုင္ခြင့္ မရရွိေသးတဲ့ ေျမမ်ားကို ေခၚတာျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ရွိတယ္ဆိုတဲ့ ေျမထဲမွာ လူေနထိုင္ရန္အတြက္ လည္းေကာင္း၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးအတြက္ လည္းေကာင္း အသံုးျပဳခြင့္ရရွိထားတဲ့၊ သံုးေနတဲ့ ေျမေတြ မပါရပါဘူး။ ထို႔အတူ ရံုး၊ စက္ရံုအလုပ္ရံု၊ တပ္ရင္းတပ္ဖြဲ႕၊ မီးရထား၊ သစ္ေတာ၊ ဆည္ေျမာင္း၊ လမ္း၊ တံတား စတဲ့ အစိုးရ႒ာနမ်ားမွ အသံုးျပဳရန္ သတ္မွတ္ထားၿပီးတဲ့ ေျမမ်ားလည္း မပါဝင္ပါဘူး။ ထို႔အတူ သာသနာ၊ သုႆန္၊ အင္းအိုင္ စတဲ့ သီးျခား သတ္မွတ္ ခ်ထားေပးၿပီးေသာ ေျမမ်ားလည္း မပါဝင္ပါဘူး။ ယခင္က Disposal Land ျဖစ္ခဲ့လို႔ ေျမငွားဂရန္ ထုတ္ေပးထားတဲ့ ေျမသည္ပင္ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ ေျမျဖစ္ေသာ္လည္း အဆိုပါ ထုတ္ေပးထားတဲ့ ေျမငွားဂရန္ သက္တမ္းကုန္ဆံုးျခင္း မရွိေသးသမွ် အစိုးရမွ ခ်ထားေပးႏိုင္ေသာေျမအျဖစ္ ခ်ထားေပးလို႔ မရႏိုင္ေသးပါဘူး။ ဂရန္သက္တမ္းအရ သံုးစြဲခြင့္ က်န္ရွိေနေသးတဲ့ေျမကို ( Land at the disposal of Government )အစိုးရမွခ်ထားႏိုင္ေသာေျမလို႔ မသတ္မွတ္ႏိုင္ပါဘူး။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ကို ခ်ေပးၿပီးျဖစ္ေနတဲ့ သက္တမ္းအတြင္း သက္တမ္းမကုန္မခ်င္း ယင္းေျမကြက္ကို အျခားတစ္ေယာက္သို႔ ေျပာင္းလဲခ်ထား၍ မရပါဘူး။ ခ်ထားလိုရင္ေတာ့ မူလအမႈတြဲကို ျပန္လည္ ဖ်က္သိမ္းေပးရပါမယ္။ (မူလခ်ထားေပးမႈကို ျပန္ဖ်က္မွ အစိုးရေျမလြတ္ ျပန္ျဖစ္၊ ဒါမွသာ ေနာက္တစ္ေယာက္ကို ခ်ထားႏိုင္ပါတယ္)။ သက္တမ္းမကုန္ေသးတဲ့ေျမကို ခ်ထားမိရင္ Law of Contract ပဋိဉာဥ္ဥပေဒကို ေဖာက္ဖ်က္ရာ က်ပါတယ္။
ေျမတစ္ကြက္ကို ဂရန္ခ်ထားေပးႏိုင္ရန္မွာ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ ျဖစ္မွသာလွ်င္ ခ်ထားေပးႏိုင္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ ဟုတ္-မဟုတ္အတြက္ ေျမယာမွတ္တမ္း ထိန္းသိမ္းကိုင္တြယ္တဲ့ ေျမစာရင္း႒ာနရဲ႕ မွတ္ခ်က္ဟာ အလြန္အေရးပါတယ္ဆိုတာ သတိျပဳရပါမယ္။ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ မဟုတ္ရင္ မဟုတ္ေၾကာင္းကို ေျမစာရင္းရဲ႕ ျပန္ၾကားခ်က္မွာ တိတိက်က်ေဖာ္ျပရန္ လိုပါတယ္။ (ၿမိဳ႕ေျမမွဴးကိုယ္တိုင္က Disposal Land ဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာ မသိရင္ေတာ့ မွတ္ခ်က္အမွားအယြင္းေတြကို ေကာ္လိပ္ေတာ္အႀကိဳက္ လိုက္လို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မိမိကိုယ္တိုင္ အဂတိတရား မကင္းလို႔ျဖစ္ျဖစ္ မွတ္ခ်က္ျပဳမိႏိုင္ပါတယ္)။ အစိုးရ႒ာနပိုင္ေျမ၊ အျခား ပုဂၢလိကမွ တရားဝင္ဂရန္ ရရွိ၍ လက္ရွိထားေသာေျမ၊ သာသနာေျမ၊ လမ္းေျမ၊ မီးရထားေျမ၊ သစ္ေတာေျမ၊ ၿမိဳ႕ေျမမဟုတ္တဲ့ လ/န(၃၉) မရရွိေသးတဲ့ လယ္ယာေျမ၊ စသည္တို႔ကို အစိုးရမွ ခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ ဆိုၿပီး ေျမစာရင္း႒ာန တာဝန္ရွိသူမ်ားအေနနဲ႔ လံုးဝ မွတ္ခ်က္မျပဳဖို႔ သတိခ်ပ္ေစလိုပါတယ္။
•ၿမိဳ႕ေျမေနထိုင္ပိုင္ဆိုင္ခြင့္( Right of Land )
ၿမိဳ႕မ်ားအတြင္းမွာရွိတဲ့ ေျမေတြကို အစိုးရက ခ်ထားသတ္မွတ္ေပးတဲ့ ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ၁၈၉၈ ခုႏွစ္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ား အက္ဥပေဒ အခန္း ၂၊ ပုဒ္မ ၇ ႏွင့္ ပုဒ္မ ၈ တို႔မွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္မ်ားႏွင့္ ညီၫြတ္မွသာ ေျမေပၚ ေနထိုင္ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ ရွိပါတယ္။
ပုဒ္မ ၇။ ေအာက္ပါ ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးမ်ားမွအပ အျခား မည္သည့္ ဆိုင္ရာဆိုင္ခြင့္ကိုမွ် ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ားတြင္ မရွိေစရ။
(က) အစိုးရမွ ခ်ထားသည့္ အပိုင္ဂရန္၊ အငွားဂရန္အရ ရွိသည့္ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္၊
(ခ) ကာလစည္းကမ္းသတ္ဥပေဒ (Limitation Act)အရ ပိုင္ဆိုင္ေသာ အခြင့္အေရး၊
(ဂ) ပုဒ္မ ၈၊ ပုဒ္မ ၉၊ ပုဒ္မ ၁၀ တို႔တြင္ သတ္မွတ္ေဖာ္ျပထားေသာ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္၊
(ဃ) အထက္ ပုဒ္မ ၇၊ ပုဒ္မခြဲ (က)၊ (ခ)၊ (ဂ)တို႔ပါ အခြင့္အေရးကို မူလပိုင္ဆိုင္သူထံမွ တရားဥပေဒႏွင့္အညီ လႊဲေျပာင္းရယူ ခံစားခြင့္၊
ပုဒ္မ ၈။ စာရင္းဝင္ၿမိဳ႕မ်ား(Scheduled Town)ႏွင့္ အစိုးရမွ အမိန္႔ထုတ္ျပန္ ကင္းလြတ္ခြင့္ ေပးထားေသာ ေျမမ်ားမွအပ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားႏွင့္ ညီၫြတ္သူ မည္သူမဆို (Landholder's right)ေျမရွင္ဆိုင္ရာအခြင့္အေရးကို ရရွိေစရမည္။
(က) ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ား ျပ႒ာန္းအတည္မျပဳမီ လြန္ခဲ့ေသာ ၁၂ ႏွစ္မွ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၉ ရက္ေန႔အထိ ေျမကို တဆက္တည္း ပိုင္ဆိုင္ လက္ရွိထားလာသူ၊
(ခ) သို႔မဟုတ္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၉ ရက္ေန႔ မတိုင္မီ အခ်ိဳ႕ေသာကာလႏွင့္ ယင္းေန႔ ေနာက္ပိုင္း လက္ရွိျဖစ္ေနေသာ ကာလ ၂ ရပ္ေပါင္း ၁၂ ႏွစ္ကာလ ျပည့္ေအာင္ ေျမကို လက္ရွိထား ပိုင္ဆိုင္လာေသာသူ၊
(ဂ) သို႔မဟုတ္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၉ ရက္ေန႔မွစ၍ ေနာက္ပိုင္း ၁၂ ႏွစ္ကာလတိုင္ တဆက္တည္း ေျမကို ပိုင္ဆိုင္လက္ရွိထားလာၿပီး ယင္းကာလမ်ား၌ ၎ေျမႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ အရပ္ရပ္ေျမခြန္ေတာ္မ်ား၊ အစိုးရသို႔ ေပးသြင္းရမည့္ အခြန္အခမ်ား Public demands ကို ထမ္းေဆာင္လာသူ မည္သူမဆို ေျမပိုင္အခြင့္အေရး ရရွိေစရမည္။
ပုဒ္မ ၉။ စစ္ေတြ၊ ပုသိမ္ႏွင့္ ျပည္ၿမိဳ႕မ်ားအတြက္--
(က) စစ္ေတြေျမမ်ားအတြက္ ၁၈၅၂ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ ၁ ရက္မွ အစျပဳ၍ ယခုအက္ဥပေဒ အတည္ျဖစ္သည့္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၉ ရက္ေန႔အထိ အဆက္မျပတ္ လက္ရွိ ျဖစ္ေနပါက၊
(ခ) ပုသိမ္ၿမိဳ႕တြင္ ၁၈၇၆ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၁ ရက္မွ အစျပဳ၍ ယခုအက္ဥပေဒ အတည္ျဖစ္သည့္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၉ ရက္ေန႔အထိ အဆက္မျပတ္ လက္ရွိ ျဖစ္ေနပါက၊
(ဂ) ျပည္ၿမိဳ႕တြင္ ၁၈၇၀ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၁ ရက္မွ အစျပဳ၍ ယခုအက္ဥပေဒ အတည္ျဖစ္သည့္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၉ ရက္ေန႔အထိ အဆက္မျပတ္ လက္ရွိ ျဖစ္ေနပါက၊
မည္သူမဆို ေျမပိုင္အခြင့္အေရး ရရွိေစရမည္။
ဆိုၿပီး ၿမိဳ႕ေျမေပၚမွာ ပိုင္ဆိုင္ရမယ့္ အခြင့္အေရးေတြ သတ္မွတ္ေပးခဲ့တာ ေတြ႕ရပါတယ္။
•ၿမိဳ႕ေျမအတြင္း ေျမခ်ထားေပးမႈ အမ်ိဳးအစားမ်ား
၆။ ၿမိဳ႕ေျမလို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေျမေတြကို အစိုးရက ေကာ္လိပ္ေတာ္မွတဆင့္ အမ်ားျပည္သူသို႔ ေျမအသံုးခ်လိုတဲ့ ႒ာန/အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ခ်ထားတဲ့အခါ အသံုးခ်မႈကိုမူတည္ၿပီး အမ်ိဳးအစား ခြဲျခားခ်ထားပါတယ္။ လူေနထိုင္ရန္၊ အေဆာက္အဦး ေဆာက္လုပ္ရန္၊ စက္မႈလုပ္ငန္း၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္ရန္၊ သူႆန္ေျမအျဖစ္ အသံုးျပဳရန္၊ သာသနာေျမ အသံုးျပဳရန္၊ အမ်ားျပည္သူအက်ိဳးအတြက္ ပန္းၿခံ၊ အားကစားကြင္း၊ ေဆးရံု၊ ေက်ာင္း၊ ကူးတို႔ဆိပ္၊ ေစ်း၊ တပ္ၿမိဳ႕ေဆာင္႐ြက္ရန္ စသည္ျဖင့္ ခ်ထားေပးႏိုင္ပါတယ္။ အရင္ကေတာ့ ၿမိဳ႕ေျမအတြင္း လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးရန္အတြက္ပါ ခ်ထားေပးခဲ့ေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္း စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းအတြက္ လိုက္စင္/ဂရန္ မခ်ေပးေတာ့ပါဘူး။ ေျမကို ဘယ္လိုပံုစံနဲ႔ ခ်ထားသလဲဆိုေတာ့ အငွားပတၱာ၊ ဂရန္၊ လိုင္စင္ စတဲ့ နည္းလမ္းေတြနဲ႔ ခ်ထားပါတယ္။
Section 16: Land at the disposal of Government may be disposed of -
(a) By grant or lease, conferring such interests there in and on such condition as the Governor may be by rule prescribe;
(b) By license of the Revenue-officer.
(က) အပိုင္ဂရန္ (Revenue free Grant)
အပိုင္ဂရန္ရဲ႕ ေခါင္းစည္းကိုက Instrument of Grant for Religious/Public Purposes ဆိုေတာ့ သာသနာေရးကိစၥေတြ၊ အမ်ားျပည္သူအက်ိဳးငွာ ေဆာင္႐ြက္မယ့္ကိစၥေတြအတြက္ ခ်ထားေပးရမယ့္ ဂရန္အမ်ိဳးအစားဆိုတာ ရွင္းျပဖို႔ မလိုေတာ့ပါဘူး။ ေလွ်ာက္ထားခ်ေပးတဲ့ ကိစၥရပ္အတြက္ အသံုးျပဳေနသမွ် ကာလပတ္လံုး ေျမခြန္စည္းၾကပ္ျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ျပဳထားတဲ့ ဂရန္ ့ျဖစ္ပါတယ္။ သက္တမ္း မရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ခ်ထားေပးတဲ့ ေျမတစ္ကြက္လံုး ျဖစ္ေစ၊ ေျမကြက္ရဲ႕ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္း ျဖစ္ေစ၊ ခ်ထားေပးတဲ့ လုပ္ငန္းရပ္ကို အသံုးမျပဳဘဲ အျခားကိစၥရပ္ ေျပာင္းလဲ အသံုးခ်ထားခဲ့ရင္ေတာ့ တစ္ကြက္လံုးကို ေျမခြန္ထိုက္သင့္ေစရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ မူရင္း ခြင့္ျပဳထားတဲ့ ကိစၥရပ္အတိုင္း မသံုးဘဲ အျခားကိစၥကို ေျပာင္းလဲ အသံုးျပဳရင္ျဖစ္ျဖစ္၊ အသံုးျပဳခြင့္ေပးထားတဲ့ ေျမေပၚက အေဆာက္အဦ ေက်ာင္း ကန္ ဇရပ္ေတြက အသံုးမျပဳႏိုင္ေတာ့ေလာက္ေအာင္ကို ပ်က္စီးယိုယြင္းေနၿပီး ျပင္ဆင္မႈမရွိ၊ လူသူကင္းမဲ့ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မႈ မရွိတဲ့ အေျခအေနတိုင္ ေရာက္ေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ ေျမေပၚက အေဆာက္အဦေတြေရာ၊ ေျမကိုပါ အစိုးရက ျပန္သိမ္းႏိုင္ပါတယ္။
ဂရန္ခ်ထားတဲ့ ပံုစံက Land Revenue II / Grant ပံုစံ ျဖစ္ပါတယ္။
(ခ) ႏွစ္ရွည္အငွားဂရန္ (Long Term Lease)
ေလွ်ာက္ထားေသာ ေျမကြက္ေပၚမွာ တာရွည္ခိုင္ခံ့တဲ့ တိုက္တာ၊ အိမ္၊ အေဆာက္အဦမ်ား အခိုင္အမာ ေဆာက္လုပ္ထားခဲ့မယ္ဆိုရင္ ႏွစ္ရွည္ဂရန္ ခ်ထားေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဂရန္ပံုစံက သက္တမ္းကုန္ရင္ အသစ္လဲလွယ္ေပးခြင့္ရွိတဲ့ ဂရန္နဲ႔ အသစ္လဲလွယ္ေပးခြင့္ မရွိတဲ့ ဂရန္အတြက္ ပံုစံ ခြဲျခားေပးရပါတယ္။ ဂရန္သက္တမ္းက သာမန္အားျဖင့္ေတာ့ တစ္ႀကိမ္ခြင့္ျပဳရင္ ႏွစ္(၃၀)အထိ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္(၃၀) ဂရန္ကို အႏွစ္(၃၀)သက္တမ္း ကုန္ဆံုးတိုင္း အသစ္လဲလွယ္ပိုင္ခြင့္ရွိေသာ (With the power of Renewal up to Ninety Years)ဂရန္နဲ႔၊ အႏွစ္(၃၀)ျပည့္တာနဲ႔ သက္တမ္းထပ္မံ၍ လဲလွယ္ခြင့္မရွိဘဲ သက္တမ္းကုန္ဆံုးေသာ (Without the power of Renewal)အသစ္လဲလွယ္ပိုင္ခြင့္မရွိေသာ ဂရန္ ဆိုၿပီး (၂)မ်ိဳး ခြဲျခားပါတယ္။
အႏွစ္(၃၀)သက္တမ္းကုန္ဆံုးတိုင္း (With the power of Renewal up to Ninety Years)အသစ္လဲလွယ္ပိုင္ခြင့္ရွိေသာ ဂရန္ ျဖစ္ရင္ေတာ့ အႏွစ္(၉၀)တိုင္ေအာင္ သံုးႀကိမ္သံုးခါအထိ လဲလွယ္ပိုင္ခြင့္ ရွိပါတယ္။ ယင္းဂရန္မ်ိဳးဟာ ႏွစ္(၉၀)အထိ ေပးတယ္ဆိုေပမယ့္လည္း ေတာက္ေလွ်ာက္ေပးျခင္း မဟုတ္ဘဲ ႏွစ္(၃၀)စီ လီ၍ ေပးျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္(၃၀)သက္တမ္း ကုန္ဆံုးပါက အသစ္ထပ္မံ ေလွ်ာက္ထားရန္မလိုဘဲ တစ္ႀကိမ္လွ်င္ ေနာက္ထပ္ ႏွစ္(၃၀)စီ သက္တမ္းတိုးခြင့္ကိုသာ ေလွ်ာက္ရပါတယ္။
သက္တမ္းလာတိုးတာကို ျငင္းပယ္ခြင့္ မရွိပါဘူး။ ဂရန္ခ်ထားေပးတဲ့ ပံုစံက Land Revenue II / Lease I & I (a), Form of Lease of Town Land with the Power of Renewal up to Ninety Years ျဖစ္ပါတယ္။
အႏွစ္(၃၀)သက္တမ္း ကုန္ဆံုးတာနဲ႔ သက္တမ္း ထပ္မံ လဲလွယ္ခြင့္မရွိဘဲ ကုန္ဆံုးသြားတဲ့ (Without the Power of Renewal)အသစ္လဲလွယ္ပိုင္ခြင့္ မရွိေသာ ဂရန္ ျဖစ္ရင္ေတာ့ သက္တမ္းကုန္ဆံုးတဲ့ ႏွစ္(၃၀)ျပည့္တိုင္း ဂရန္အသစ္ ျပန္ေလွ်ာက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဂရန္သက္တမ္းအသစ္ ေလွ်ာက္ထားမႈကို ေျမအငွားခ်ပိုင္ခြင့္ရွိသူက ျငင္းခ်င္လည္း ျငင္းႏိုင္၊ အသစ္ထပ္ေပးခ်င္မွလည္း ေပးႏိုင္တဲ့ ဂရန္ ျဖစ္ပါတယ္။ (ေအာက္ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ား နည္းဥပေဒ- ၇ အရ)
(ဂ) ႏွစ္တိုအငွားဂရန္ (Lease of Short Term)
ေျမေပၚမွာ အေတာ္အသင့္ ေတာင့္တက္းခိုင္မာမႈရွိၿပီး သင့္ေလ်ာ္တဲ့ သက္တမ္းပမာဏ ေနထိုင္ အသံုးျပဳႏိုင္မယ့္ အေဆာပ္အဦ ေဆာက္လုပ္ထားျခင္း (သို႔မဟုတ္) ယင္းေျမကြက္ဟာ ယခင္က လိုင္စင္ (သို႔မဟုတ္) က်ဴးေက်ာ္အဆင့္သာ သတ္မွတ္ထားခဲ့ရာက ယခုမွ ဂရန္စတင္ေပးရန္ ႀကံ႐ြယ္ျခင္းျဖစ္ပါက ႏွစ္တိုဂရန္ပဲ ခ်ထားေပးရန္ ျဖစ္ပါတယ္။ ခြင့္ျပဳကာလ (၁၀)ႏွစ္မွ (၁၅)ႏွစ္အတြက္ ကာလတို ခ်ထားႏိုင္ပါတယ္။ ယင္းအငွားဂရန္မွာလည္း ဂရန္သက္တမ္း ကုန္ဆံုးတိုင္း အသစ္ျပန္ေလွ်ာက္ရမည့္ ဂရန္ (Without power of Renewal)ဂရန္ အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါတယ္။ သက္တမ္းကုန္ရင္ အသစ္ထပ္ေပးမယ္လို႔ အာမ မခံပါဘူး။ အသံုးျပဳရတဲ့ ပံုစံမွာ Land Revenue II / L.B Lease I & I (a); Form of Lease for Short Term without Power of Renewal under the Lower Burma Town and Village Lands Act ျဖစ္ပါတယ္။
(ေအာက္ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ား နည္းဥပေဒ- ၈ ႏွင့္ ၂၉ အရ)
(ဃ) လိုင္စင္ ( License )
ၿမိဳ႕ေျမ တိုးခ်ဲ႕အကြက္အသစ္မ်ားအတြက္ လည္းေကာင္း၊ ၿမိဳ႕႐ြာမ်ား စစ္ေဘး၊ မီးေဘး၊ ေလေဘး ဒဏ္သင့္လို႔ ပ်က္စီးရာက ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးကာလမွာ လည္းေကာင္း၊ တည္ၿငိမ္တဲ့ ေနထိုင္မႈ မရွိေသးတဲ့အေပၚ မူတည္ၿပီး သက္တမ္းတို ေနခြင့္ျပဳထားတဲ့ ၿမိဳ႕ေျမေနထိုင္ခြင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿမိဳ႕ျပရပ္ကြက္ တည္ၿငိမ္မႈမရွိေသးတဲ့ ေနရာေတြမွာ ယာယီအားျဖင့္ ေျမေခတၱအသံုးျပဳႏိုင္ရန္အတြက္ လိုင္စင္ခ်ထားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ သက္တမ္းအားျဖင့္ (၃)ႏွစ္ထက္ပိုၿပီး ခြင့္မျပဳႏိုင္ပါဘူး။ အထက္ျမန္မာျပည္ ေျမႏွင့္အခြန္နည္းဥပေဒ ၅၁(က)(၁) (၂)ႏွင့္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ား လက္စြဲဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒ (၇)၊ နည္းဥပေဒ (၈)တို႔မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ႏွစ္ရွည္/ႏွစ္တို ဂရန္ခ်ထားေပးသင့္တဲ့ ေျမမ်ားမွ အပျဖစ္ေသာ စနစ္တက် ၿမိဳ႕ကြက္မရိုက္ရေသးတဲ့ ေနရာေတြမွာ ႏွစ္ရွည္ (သို႔မဟုတ္) ႏွစ္တိုဂရန္မ်ား ထုတ္မေပးရဘဲ {ေအာက္ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ား လက္စြဲဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒ အပိုဒ္ (၃၀)ႏွင့္ (၃၄)အရ} ယာယီပါမစ္နဲ႔ လိုင္စင္ကိုသာ ထုတ္ေပးရေလ့ ရွိပါတယ္။ လိုင္စင္ခ်ထားေပးတဲ့ အခြန္ပံုစံကေတာ့ Land Revenue II / L.B License 2 ျဖစ္ပါတယ္။
လိုင္စင္မွာ ထူးျခားတာက ဂရန္ခ်ထားေပးသေလာက္ စိစစ္မႈ မရွိတာ၊ တင္းက်ပ္တဲ့စည္းကမ္း မထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပုဒ္မ ၁၆ (က)မွာ ဂရန္ေတြ၊ အငွားဂရန္ေတြကို အစိုးရ(Governor) ဒါမွမဟုတ္ အစိုးရကိုယ္စား ေကာ္လိပ္ေတာ္အရာရွိ(အေရးပိုင္)က ခ်ထားရန္နဲ႔ လိုင္စင္ကိုေတာ့ ပုဒ္မ ၁၆ (ခ)မွာ Notification B အရ တာဝန္ေပးထားတဲ့ အခြန္အရာရွိက ေပးရန္ လို႔ ခြဲထားျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာကြာသလဲ မေမးပါနဲ႔။ ကြာပါ့ ဗ်ား။ ပုဒ္မ ၁၆ (ခ)အရ လိုင္စင္ေပးႏိုင္တဲ့ အခြန္အရာရွိဆိုတာ နယ္ပိုင္၊ ၿမိဳ႕ပိုင္ကေန သူႀကီးအထိေတာင္ အခြင့္အာဏာ အပ္ထားလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို အလြယ္ခ်ေပးႏိုင္ေအာင္ စီစဥ္ေပးသလို အခ်ိန္တိုအတြင္း အလြယ္တကူ ျပန္သိမ္းႏိုင္ေအာင္ လုပ္ထားတဲ့ ေျမေပါ့ဗ်ာ။ လိုင္စင္ေပးထားဆဲမွာကို (၃)လ အတြင္း ေျမမွ ထြက္ခြာရန္ ႏို႔တစ္စာ ခ်ၿပီး အခ်ိန္မေ႐ြး ႏွင္ထုတ္ႏိုင္ပါတယ္။
(င) ပါမစ္ ( Permit )
အစိုးရမီ ခ်ထားေပးပိုင္ခြင္ရွိေသာ Disposal Land ကို အသံုးျပဳႏိုင္မည့္ အခြင့္အေရး Right in land မွာ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ား အက္ဥပေဒ ပုဒ္မ-၄ (၇)၊ ပုဒ္မ-၇ (က)နဲ႔ ပုဒ္မ ၁၆ (က)၊ (ခ)တို႔အရ Grant, Lease, License (၃)မ်ိဳးျဖင့္သာ သံုးစြဲခြင့္ရရွိႏိုင္ပါသည္။ ဒါေပမယ့္ ၿမိဳ႕သစ္ေတြ အကြက္ရိုက္တဲ့အခါ ခ်ထားေပးေလ့ရွိတဲ့ ပါမစ္ေျမဆိုတာ ရွိျပန္ေသးတယ္။ ပါမစ္ေျမကို သိနားလည္ဖို႔ ခုေခတ္မွာ အေရးပါလာပါတယ္။ န.ဝ.တ တက္လာၿပီး ၿမိဳ႕နယ္တိုင္းလိုလိုမွာ ၿမိဳ႕သစ္ ႐ြာသစ္ေတြ တည္ေထာင္ၾကတဲ့အခါ အကြက္ရိုက္ၿပီး ေျမပါမစ္ ထုတ္ေပးၾကတဲ့အတြက္ ၿမိဳ႕သစ္ေျမခ်ပါမစ္ Permit ေတြ တစ္ျပည္လံုး ပလူပ်ံလာပါတယ္။ ပါမစ္ဆိုတာဟာ ေျမေနရာ ခ်ထားသည့္အမိန္႔သာ ျဖစ္ၿပီး ေျမအသံုးျပဳခြင့္ အမိန္႔၊ ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္ အမိန္႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ၿမိဳ႕ေျမအတြင္း ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္၊ ေနထိုင္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ၁၈၉၈ ခုႏွစ္၊ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာမ်ား အက္ဥပေဒ အခန္း-၂၊ ပုဒ္မ ၇၊ ပုဒ္မ ၈၊ ပုဒ္မ ၁၆ တို႔အရ သတ္မွတ္ထားရာမွာ ပါမစ္ကို ေဖာ္ျပထားတာ မေတြ႕ပါဘူး။ အစိုးရေျမကို အသံုးျပဳႏိုင္ဖို႔က သတ္မွတ္ကာလ တစ္ခုအတြက္ ေျမငွားရမ္းသံုးစြဲခြင့္ရရွိဖို႔ ဂရန္စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆို ငွားရမ္းရပါတယ္။
